Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi
Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi uşaqlarda uzun müddət və həddindən artıq D vitamini çatışmazlığı nəticəsində yaranan xəstəlikdir. Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi uşaqların sümüklərinin yumşalmasına və zəifləməsinə səbəb olur. Bəzən nadir olsa da, irsi problemlər raxit xəstəliyinə səbəb ola bilər.
Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyinin nə olduğunu başa düşmək üçün ilk növbədə D vitamininin orqanizmdə əhəmiyyətini anlamaq lazımdır. D vitamini qida ilə qəbul edilən və sümük sağlamlığı üçün çox vacib olan kalsium və kalium minerallarının bağırsaqdan sorulmasına səbəb olan və bu mineralların bədənə alınmasını təmin edən bir vitamindir. Kifayət qədər D vitamini olmadıqda, sümüklərdə kalsium və fosfor səviyyəsini saxlamaq çətinləşir. Xüsusilə uşaqlıqda sümük inkişafının çox sürətli olduğu dövrdə bu çatışmazlıq sümük boşluğuna – raxit xəstəliyinə səbəb ola bilər. Qida rasionuna D vitamini və ya kalsium əlavə etmək, adətən, sümük boşluğu – raxit xəstəliyi ilə əlaqəli sümük problemlərini yaxşılaşdırır. Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi başqa bir əsas tibbi problemdən qaynaqlanırsa, uşağın əlavə dərmanlara və ya başqa müalicəyə ehtiyacı ola bilər. Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi səbəb olduğu bəzi skelet pozğunluqları çox irəlilədikdə, cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər. Eyni şəkildə, sümüklərdə digər vacib mineral olan aşağı fosfor nadir irsi xəstəliklərlə əlaqəli ola bilər.
Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi simptomları
Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi simptomları aşağıdakıları əhatə edə bilər:
- Böyümənin gecikməsi
- Motor bacarıqlarında gecikmə
- Onurğada, çanaqda və ayaqlarda ağrı
- Diş quruluşunun pozğunluqları
- Əzələ zəifliyi
- Kəllə bədəndən daha böyük olması
Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi uşaqlarda sümüklərin uclarında böyüyən toxuma sahələrinin yumşalmasına səbəb olduğundan, skelet deformasiyalarına səbəb ola bilər, məsələn:
- Əyri ayaqlar
- Qalınlaşmış biləklər və topuqlar
- Döş sümüyü çıxıntısı
Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi səbəbləri
Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi uşağın orqanizmi kifayət qədər D vitamini almadıqda və ya onun orqanizmində D vitamini düzgün istifadə etməkdə problemlər yaranarsa baş verə bilər. Buna görə də sümük boşluğu – raxit xəstəliyi səbəblərini D vitamini çatışmazlığı və udma problemləri kimi iki başlıq altında qruplaşdırmaq olar.
D Vitamini çatışmazlığı
D vitamininin iki mühüm mənbəyi var: günəş işığı və qida.
- Günəş işığı: İnsan dərisi günəş işığına məruz qaldıqda D vitamini istehsal edir. Lakin inkişaf etmiş ölkələrdə uşaqlar çöldə daha az vaxt keçirirlər. Bundan əlavə, dəri xərçəngi qorxusundan istifadə edilən günəşdən qoruyucu kremlər günəş şüalarının qarşısını alaraq D vitamininin sintezini azaldır.
- Qidalar: Balıq yağı, yumurta sarısı, qızılbalıq və skumbriya kimi yağlı balıqlarda D vitamini var. D vitamini də qida şirkətləri tərəfindən süd, taxıl və bəzi şirələr kimi qida və içkilərə əlavə edilir.
Absorbsiya ilə bağlı problemlər
Bəzi uşaqlarda D vitamininin bədən tərəfindən mənimsənilməsinə təsir edən xəstəliklər ola bilər.
Bu xəstəlikləri aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
- Çölyak xəstəliyi
- İltihablı bağırsaq xəstəliyi
- Kistik fibroz
- Böyrək problemləri
Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi risk faktorları
Uşaqlarda Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi riskini artıra bilən amillərə aşağıdakılar daxildir:
- Tünd dəri rəngi: Melanin dəriyə rəng verən bir piqmentdir. Tünd dəri rəngi onların dəri strukturunda daha çox melanin var. Lakin melanin dərinin günəş işığından D vitamini istehsal etmə qabiliyyətini azaldır. Buna görə də qara dərili körpələr və uşaqlar sümük boşluğu – raxit xəstəliyi riski daha yüksəkdir.
- Hamiləlik dövründə anada D vitamini çatışmazlığı: Ciddi D vitamini çatışmazlığı olan anadan doğulan körpə sümük boşluğu – raxit xəstəliyi əlamətləri ilə doğula və ya doğumdan bir neçə ay sonra simptomlar inkişaf etdirə bilər.
- Şimal enlikləri: Yerin şimal enliklərinə daha az günəş işığı düşür. Buna görə də günəş işığının az olduğu coğrafi ərazilərdə yaşayan uşaqlarda sümük boşluğu – raxit xəstəliyi riski daha yüksəkdir.
- Vaxtından əvvəl doğuş: Vaxtından əvvəl doğulan körpələrdə D vitamini səviyyəsi daha aşağı olur, çünki onların bətnində vitaminləri mənimsəmək üçün daha az vaxt var.
- Dərmanlar: Epileptik tutmaların qarşısını almaq üçün verilən bəzi dərmanlar və ya HİV infeksiyalarını müalicə etmək üçün istifadə edilən antiretrovirus dərmanlar bədənin D vitaminini effektiv şəkildə istifadə etməsinə mane olur.
- Yalnız ana südü ilə qidalanma: Ana südü sümük boşluğu – raxit xəstəliyi qarşısını almaq üçün kifayət qədər D vitamini təmin edə bilməz. Yalnız ana südü ilə qidalanan körpələr D vitamini damcılarını əlavə olaraq qəbul etməlidirlər.
Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi fəsadları
Müalicə edilməzsə, sümük boşluğu – raxit xəstəliyi aşağıdakı fəsadlara səbəb ola bilər:
- İnkişaf geriliyi
- Anormal əyilmiş onurğa
- Sümük deformasiyaları
- Diş qüsurları
- Epileptik tutmalar
Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi qarşısının alınması
Günəş işığı D vitamininin ən yaxşı mənbəyidir. Əksər fəsillərdə D vitamini almaq üçün günorta saatlarında 10-15 dəqiqə günəşə məruz qalmaq kifayətdir. Ancaq tünd dəri olanlar və şimal enliklərində yaşayanlar günəş işığından kifayət qədər D vitamini ala bilmirlər.
Həmçinin, dəri xərçəngi narahatlığına görə, xüsusilə körpələr və kiçik uşaqlar üçün birbaşa günəş işığından qaçınmağa diqqət yetirilməlidir.
Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi qarşısını almaq üçün uşağınızın pəhrizinə tərkibində D vitamini olan bəzi qidaları, məsələn, qızılbalıq və ton balığı, balıq yağı və yumurta sarısı kimi yağlı balıqları və ya D vitamini ilə zənginləşdirilmiş qidaları daxil edə bilərsiniz. Aşağıdakı qidaların bir çoxu istehsalçılar tərəfindən D vitamini əlavə edib. Bu qidaların tərkibində nə qədər D vitamini olduğunu onların tərkibinə baxaraq yoxlaya bilərsiniz:
- uşaq qidası
- səhər yeməyi taxılları
- bəzi xüsusi çörəklər
- portağal şirəsi
Əgər hamiləsinizsə, həkiminizdən vitamin D əlavəsi barədə soruşa bilərsiniz.
Körpənin inkişafı ilə bağlı beynəlxalq qaydalar bütün körpələrə gündə 400 IU D vitamini qəbul etməyi tövsiyə edir. Ana südü az miqdarda D vitamini ehtiva etdiyi üçün, yalnız ana südü ilə qidalanan körpələrə əlavə gündəlik D vitamini əlavələri verilməlidir. Bəzi butulka ilə qidalanan körpələr süni süddən kifayət qədər almadıqları təqdirdə D vitamini əlavələrinə ehtiyac duya bilərlər.
Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi diaqnozu
Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi diaqnozu müayinə zamanı uşaq ortopedi uşağın sümüklərinə yumşaq bir şəkildə basaraq anormallıqları yoxlayacaq.
Uşaq ortopedi aşağıdakı simptomları araşdıracaqdır:
- Kəllə: Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi olan körpələrdə adətən daha yumşaq kəllə sümükləri olur və fontanel adlanan yumşaq ləkələrin bağlanmasında gecikmə ola bilər.
- Ayaqlar: Sağlam körpələrin ayaqlarının bir az bükülmüş olması təbiidir. Bununla belə, ayaqların şişirdilmiş bükülməsi sümük boşluğuna – raxit xəstəliyinə işarədir.
- Döş sümükləri: Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi olan bəzi uşaqlarda qabırğa qəfəsindəki sümüklərin yastılaşması müşahidə olunur. Bu, döş sümüklərinin çıxıntılı dayanmasına səbəb olur.
- Biləklər və Topuqlar: Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi olan uşaqların biləkləri və topuqları çox vaxt normaldan daha böyük və ya qalın olur.
Təsirə məruz qalan sümüklərin rentgenoqrafiyası sümük deformasiyalarını aşkar edir. Qan və sidik testləri sümük boşluğu – raxit xəstəliyi diaqnozunu təsdiqləmək və müalicəyə cavabı izləmək üçün uşaq ortopedinə kömək edir.
Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi müalicəsi
Sümük Boşluğu – Raxit xəstəliyi əksər halları D vitamini və kalsium preparatları ilə müalicə edilə bilər. Uşaq həkimi və ya uşaq ortopedi məsləhəti olmadan çox miqdarda D vitamini istifadə etmək D vitamini zəhərlənməsinə səbəb ola bilər. Buna görə düzgün doza üçün pediatrın göstərişlərinə əməl etmək çox vacibdir. Pediatr və ya Uşaq Ortopedi müntəzəm X-şüaları və qan testləri ilə uşağınızın müalicəsini izləyəcək. Əgər uşağınızda az fosfor qəbuluna səbəb olan nadir irsi xəstəlik varsa, əlavələr və xüsusi dərmanlar təyin oluna bilər. Bəzi əyri ayaqlar və ya onurğa deformasiyaları üçün uşaq ortopedi sümükləri böyüdükcə düzgün yerləşdirməyi tövsiyə edə bilər. Daha ağır skelet pozuntuları zamanı uşaq ortopedi cərrahi müdaxilə təyin edə bilər.
